Zweedse kerstbok
In Zweden zie je met de kerst ‘stro-geiten’, de zogenaamde Julbocken.
Hieronder een uitleg over de Julbocken, afkomstig van de website van de Zweedse Ingegerd, waar ook meer informatie over Zweedse kerstgebruiken te vinden is.
De tekst over de strogeit heb ik (met toestemming van Ingegerd) vrij vertaald uit het engels, mochten er fouten in staan, laat het even weten zodat ik ze kan verbeteren.
De stro-geit (julbocken) met een rode lint – waarom?
De geit was van oorsprong een symbool van de duivel die Sint Nicolaas in middeleeuwse toneelstukken vergezelde. De figuur van de geit als duivel kwam voor in lokale verhalen in Zweden in de 17e eeuw. In de nacht na kerst (26 december) verkleedden mannen zich met geitenvachten en soms maskers en hoorns om mensen te laten schrikken. Waarschijnlijk komt de kerstgeit daar van oorsprong vandaan.
In de loop van de tijd werd de geit een aardiger wezen. In de 18e eeuw kwam de kerstgeit met kadootjes. Tegenwoordig is hij vervangen door de kerstman.
Zo’n honderd jaar geleden begonnen mensen strogeiten te maken. Eerst als een grap. De geit werd anoniem bij buren of vrienden voor de deur gezet, meestal met briefje met een grappig of stout rijmpje aan de geit vastgebonden. Waarom word er een rood lint gebruikt om het stro bijelkaar te binden? Ingegerd vermoedt dat het komt omdat de kleur rood met kerst geassocieerd wordt. Vroeger zag ze strogeiten die met stro bijelkaar gebonden waren. Strogeiten, meestal met rode linten, zijn in Zweden een gebruikelijke kerstversiering en worden op elke kerstmarkt verkocht. Ze zien er mooi uit!
De strogeit wordt onder de kerstboom gezet, en in de top van de boom komt een ster die herinnert aan de ster van Bethlehem. De kerstboom wordt oorspronkelijk gezien als de levensboom die in Genesis 2:9 genoemd wordt. Zo kunnen de ster in de top van de kerstboom en de geit onder de boom gezien worden als een symbool van ons leven, het leven dat altijd een strijd is.
Tot zover de tekst van Ingegerd.
Vorig jaar was ik te laat met het kopen van een strogeit en kon ze nergens meer krijgen. Dit jaar was ik er op tijd bij, in oktober werden ze al bij de Ikea verkocht, in groot en klein formaat en in ‘normaal’ stro en in zwart geverfd stro. Op de Scandinavische Kerstmarkt van het Scandinavisch dorp in Eelderwolde werden ook allerlei soorten strogeiten verkocht.
In het Zweedse plaatsje Gävle wordt ieder jaar een enorme strogeit gemaakt. Op webcams is de geit te zien. Ieder jaar is het weer de vraag of de geit de kerst haalt omdat de geit vaak in brand wordt gestoken. Dit jaar houdt de geit zelfs een engelstalige) blog bij!
